ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ
Παπαδόπουλος, Σίμος (2010). Παιδαγωγική του Θεάτρου. Αθήνα: Αυτοέκδοση. [ISBN: 978 – 960 – 93 – 2014 – 6]
Η σύγχρονη ερευνητική προσέγγιση του θεάτρου στην εκπαίδευση απαιτεί τη συστηματική μελέτη των παραμέτρων που το διαμορφώνουν, η οποία θα αναδείξει την επιστημονική και καλλιτεχνική αξία του. Ως εκ τούτου, στο παρόν βιβλίο μελετάται το αντικείμενο της Παιδαγωγικής του Θεάτρου (theatre pedagogy), δηλαδή η δια του θεάτρου παίδευση, η δημιουργία και κατανόηση του θεατρικού φαινομένου σε παιδευτικό περιβάλλον και η εμψύχωση της θεατρικής έκφρασης και επικοινωνίας.
Αναλύονται ερευνητικά ζητήματα, όπως η σωματική και αυτοσχέδια λεκτική έκφραση και επικοινωνία, η θεατρική διερεύνηση (inquiry) της κοινωνικής πραγματικότητας, η ψυχοκοινωνική διάσταση του παιχνιδιού, η θεατρική εμψύχωση της ομάδας, η δραματική ευφυΐα και η δια του θεάτρου δια-προσωπική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο των παραπάνω, διερευνώνται και παρουσιάζονται μεθοδολογικές προσεγγίσεις, τεχνικές και μοντέλα, όπως το θεατρικό παιχνίδι (dramatic play), η διερευνητική δραματοποίηση (inquiry drama), τα δομικά στοιχεία και οι τεχνικές του θεάτρου, ως έργου (play) και ως παράστασης (performance).
Στο πρώτο μέρος γίνεται η ιστορική αναδρομή του θεάτρου στην εκπαίδευση κατά τον 20ο αι. και επιχειρείται μεθοδική ανάλυση της θεωρίας της Παιδαγωγικής του Θεάτρου, η οποία αρχικά οροθετείται ως εξειδικευμένη γνωστική περιοχή, εφαρμοσμένη στην εκπαίδευση, που δημιουργεί και αναπτύσσεται με βάση τα πορίσματα της επιστήμης και της τέχνης του θεάτρου και των επιστημών της αγωγής, ενώ αναλύεται η ψυχολογική, ψυχοκοινωνική, καλλιτεχνική και πολιτισμική της διάσταση.
Ακολουθεί η ανάπτυξη της διδακτικής μεθοδολογίας και παρουσιάζονται αναλυτικά το θεατρικό παιχνίδι και η διερευνητική δραματοποίηση ως βασικές θεατροπαιδαγωγικές και διδακτικές μέθοδοι. Η διεξοδική ανάπτυξή τους ενισχύεται τόσο με την παρουσίαση των θεωριών, των αρχών και γνωρισμάτων του Παιχνιδιού όσο και με τη διερεύνηση των δυνατοτήτων σύνδεσής τους με τη διαθεματική οργάνωση της διδασκαλίας και μάθησης (σχέδια εργασίας / project). Επιπλέον, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην σημασία της ένταξης της θεατρικής αγωγής στο αναλυτικό πρόγραμμα και της σχετικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.
Κεντρικό θέμα στην παρούσα μελέτη αποτελεί ο ρόλος του εμψυχωτή και διερευνώνται η σημασία του, η στοχαστική του συγκίνηση και σωματική έκφραση, η εμψύχωσή του και ο ρόλος του ως ερευνητή. Σε αυτό το περιβάλλον, αποδίδουμε κεντρικό ρόλο στο δάσκαλο-εμψυχωτή (drama animator), τον οποίο θεωρούμε μεθοδικό ερευνητή του έργου του, συνερευνητή των μαθητών και συναδέλφων του και φορέα ενσυναίσθησης (empathy), διαλεκτικής κίνησης και αλλαγής.
Τα δομικά στοιχεία του θεάτρου (δραματικό περιβάλλον, ρόλος, εστιακό κέντρο, η επί σκηνής δραματική ένταση, χρόνος, χώρος, εκφραστικά μέσα, σύμβολα) και τα γνωρίσματα του θεατρικού κειμένου (διάλογος, δράση, πλοκή, κειμενικές τεχνικές δραματικής έντασης, καταστάσεις, χαρακτήρες) συνιστούν θεμελιώδεις άξονες για τη μελέτη του θεατρικού φαινομένου και την ανάπτυξη κατάλληλων δεξιοτήτων. Γι αυτόν το λόγο, προβάλλεται η ανάγκη της αξιοποίησης ποικίλων θεατρικών τεχνικών (εικονική, εκφραστική αναπαράσταση, στοχαστική διερεύνηση, έρευνα, αυτοσχεδιασμοί, συμβολική αναπαράσταση, θέατρο μάσκας και παντομίμας, δάσκαλος σε ρόλο), σκηνικών πρακτικών (σκηνική διαμόρφωση χώρου, κοστούμια, μακιγιάζ, μουσική, ήχοι) και τεχνικών ερώτησης από τον εμψυχωτή και την ομάδα.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου παρουσιάζονται αναλυτικά εκατόν τριάντα παιχνίδια και ασκήσεις (παιχνίδια γνωριμίας, σωματικής κίνησης και έκφρασης, μεταμόρφωσης, χαλάρωσης, παρατηρητικότητας, συγκέντρωσης της προσοχής, σε λεκτικά και ρυθμικά παιχνίδια και αυτοσχεδιασμούς) και έντεκα μικρές ιστορίες, που αναπτύσσονται επίσης και ως εφαρμοσμένα θεατρικά παιχνίδια, ενώ προτείνονται ενδεικτικά παραστασιακά δρώμενα στη σκηνή και στη φύση και εφαρμοσμένα θεατρικά εργαστήρια θεατρικού παιχνιδιού και διερευνητικής δραματοποίησης.
Αποσπάσματα – Παιδαγωγική του Θεάτρου
